خط نسخ، در آغاز خطى بوده هم پایه? خط کوفی. اصل این خط از خط ”نبطی“ مى‌باشد. خط نسخ بطورکلى از اواخر قرن دوم هجرى رایج شد. ولى تا اواخر قرن سوم هجرى چندان متداول نبود.این خط توسط  میرزا احمد نیــــــــریزی ابداع شد که از او حدود 99 جلد قران و هفتادو هفت صحیفه و دعا به یادگار مانده است.در جایی دیگر معروف است که دو خط نســـــخ و ثلث در قـرن سوم هجری،شخصی به نام ابوعلـی ابن مقله بیضاوی شیرازی با همکاری برادر خود از خط کـــوفی مشتق کرده است و پس از او ابن بواب در ترویج و تکامل آن نقش اساسی داشته است. این خط به تمام سرزمین‌هاى شرقى که تحت لواى اسلام بوده‌اند، گسترش یافت. ایرانیان براى نیازهایى چون کتابت نوعى نسخ بکار مى‌بردند که متفاوت بودو چون از نظر روان خوانی در درجه ی اول قرار دارد،لذا اغلب قرانـــــــــها با این خط تحریر می شود.

امتیاز مهم خط نسخ در رعایت نسبت است، که یکى از قواعد مهم خوشنویسى مى‌باشد که موجب زیبایى خط است. ابن‌مقلد تناسبات خط نسخ را استحکام بخشید و آن را به یکى از سطوح متعالى خوشنویسى رسانید. در حال حاضر در کشورهاى اسلامی، خط نسخ اهمیت بسیار دارد و در تحریر آن بکار مى‌رود. حروف چاپ و ماشین تحریر نیز با این قلم فراهم آمده است و کتاب‌ها و نشریات نیز به همین خط چاپ مى‌شوند، که البته با نسخ قرآنى تفاوت‌هایى مختصر دارد.
خواندن و نوشتن در خوشنویسى نسخ بسیار ساده و روان است؛ علت آن نظم خاص و دقیقى است که در چیدن حروف و کلمات در داخل سطر بکار مى‌رود. از این خط به وفور در آثار گرافیکی استفاده می شود.شکل حروف چاپی ،چون:روزنامه ای و ماشین تحریر از این خط گرفته شده است. ابوعلـی ابن مقله بیضاوی شیرازی ،میـــرزا احمد نیـریزی ، ابــــن بــــواب ، یاقوت ،آقا هاشــــــم اصفهـــــــــــانی،مریم بانو نائینی،حاج میرزا عبدالحمید ملک الکلامی و.......

 یک نسخه از قرآن هایی نفیس به خط نسخ که در موزه ایران باستان موجود است به خط محمود بن مسعودبن ابی اسعد ابهری است که در تاریخ 619 روی کاغذ   سمرقندی تحریر یافته است. این نسخه در زمره زیباترین و نفیس ترین قرآن هاست و کاتب   با کمال مهارت توانسته هنر خویش را عرضه بدارد. کاتب کار تذهیب را نیز خود انجام   داده است. خطوط نسخ و کوفی تا اواخر قرن هجری در ایران برای نوشتن قرآن به کار برده شده است ولی پس از پایان قرن ششم به بعد برای نوشتن قرآن بیشتر از خط نسخ استفاده شد و خط کوفی را فقط در سر سوره ها بکار برده اند. خط نسخ مانند خط کوفی نه فقط بر روی کاغذ نوشته شده بلکه برای تزئین و آرایش ظروف سفالین و فلزی از آن استفاده به عمل آمده است. خط نسخ خط متداول تا اوایل قرن هفتم هجری بوده است ولی رفته رفته در شیوه و طرز نوشتن و نوع قلمی که به کار برده می شده است تغییراتی اصل شده که همین تغییرات مبانی شیوه خط جدیدی به نام خط ثلث گردیده است. از میان نسخی که به خط ثلث نوشته شده نسخه ای به خط احمد بن سهروردی متعلق به موزه ایران باستان روی کاغذ آرایی در تاریخ 706 تحریریافته و بسیارجالب است